آزمایش ایدز ؛ چگونه ابتلا به ایدز تشخیص داده میشود؟
ایدز یک بیماری شایع است که اغلب در مناطق فقیر و به تازگی توسعه یافته شده شیوع دارد. با این در حال هر منطقه‌ای از جهان افرادی با این بیماری خطرناک دست و پنجه نرم می‌کنند. با توجه به گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2020، بیش از 38 میلیون نفر در سراسر جهان با ویروس ایدز زندگی می‌کنند. همچنین، در سال 2019 حدود 690 هزار نفر به علت ابتلا به ایدز در سراسر جهان فوت کردند. تشخیص به موقع ایدز از طریق آزمایش‌های مربوط به آن، در درمان بیماری نقش بسیار مهمی دارد. در این مطلب به بررسی انواع آزمایش ایدز می‌پردازیم.
آزمایش ایدز چیست؟
آزمایش ایدز یک آزمایش خون است که برای تشخیص وجود ویروس اچ آی وی (HIV)، که ایجاد بیماری ایدز را در افراد زمینه‌سازی می‌کند، انجام میشود. این آزمایش شامل جمع‌آوری نمونه خون، سرم یا پلاسما و انجام تست‌های مختلفی بر روی آن است.
در آزمایش اولیه، آزمایش خون ELISA استفاده میشود تا هرگونه اثر ایجاد شده توسط ویروس HIV در سرم مشخص شود. اگر این آزمایش مثبت باشد، آزمایش تأییدی Western Blot صورت می‌گیرد تا از مثبت بودن نتیجه قبلی اطمینان حاصل شود.
عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به ایدز می‌شوند عبارتند از رفتارهای جنسی خطرناک، استفاده از سوزن‌های تزریق مشترک با کسانی که این بیماری را دارند، و نقل و انتقال این عفونت از مادر به نوزاد. در صورتی که فردی به هر یک از این عوامل معرض باشد، بهتر است هرچه سریع‌تر آزمایش ایدز را انجام دهد.
چه افرادی به آزمایش ایدز نیاز دارند؟
افرادی که به عواملی که منجر به ابتلا به ویروس HIV می‌شوند، معرض هستند، به طور خاص باید آزمایش ایدز را انجام دهند. این عوامل شامل رفتارهای جنسی خطرناک، استفاده از سوزن‌های تزریق مشترک با کسانی که این بیماری را دارند، و نقل و انتقال این عفونت از مادر به نوزاد هستند.
همچنین، آزمایش ایدز برای افرادی که از قبل بیماری‌های خاصی دارند، مهم است. افرادی که برای درمان بیماری‌هایی مانند سرطان، دریافت ترانسفوزیون خون یا انجام عمل جراحی به نیاز دارند، نیز به آزمایش ایدز نیاز دارند.
به طور کلی، هر فردی که بخواهد از وضعیت خود در مورد HIV مطلع شود، می‌تواند آزمایش ایدز را انجام دهد. آزمایش ایدز به عنوان یک آزمایش پیشگیری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ برخی از افراد به دلایلی همچون ازدواج و یا شروع رابطه جدید، تصمیم می‌گیرند که قبل از ادامه رابطه، وضعیت خود را از لحاظ ابتلا به این ویروس بررسی کنند.
انواع آزمایش ایدز؛ تشخیص ایدز
برای تشخیص وجود ویروس اچ آی وی در سرم یا پلاسما، چندین آزمایش مختلف وجود دارد که برای تشخیص ایدز استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از این آزمایش‌ها اشاره شده است:
آزمایش ELISA
این آزمایش برای تشخیص حضور یا عدم وجود مواد خاص در نمونه‌های بیولوژیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش به کمک پروتئین‌هایی به نام آنتی‌بادی‌ها، که به صورت خاص با هدف خاصی که می‌خواهیم شناسایی کنیم واکنش دارند، انجام میشود. در این آزمایش، آنتی بادی‌هایی که به صورت خصوصی ساخته شده‌اند، به عنوان روشن کننده استفاده می‌شوند و به هدف خاصی که در نمونه بیولوژیکی مورد بررسی قرار می‌گیرد، متصل می‌شوند
در واقع ELISA آزمایش خون اولیه برای تشخیص ویروس HIV است. در این آزمایش، نمونه خون، سرم یا پلاسما جمع‌آوری شده و با استفاده از آنتی‌بادی‌های مخصوص به ویروس HIV، تست میشود.
آزمایش Western Blot
آزمایش Western blot یکی از روش‌های مهم در بیوشیمی و بیولوژی مولکولی است که برای تحلیل پروتئین‌ها استفاده میشود. این روش به دست آوردن مقدار، سایز و وزن مولکولی پروتئین‌ها کمک می‌کند. این آزمایش برای تایید نتایج آزمایش ELISA استفاده میشود. در این آزمایش، سرم یا پلاسما با استفاده از ژل الکتروفورز و سپس با نوارهای آنتی‌بادی‌های مخصوص به ویروس HIV راه اندازی میشود.
آزمایش PCR
آزمایش PCR یک روش بسیار حساس و دقیق در بیوشیمی و بیولوژی مولکولی است که برای تکثیر DNA با هدف‌های خاص، به‌ویژه در تشخیص بیماری‌ها، شناسایی ژنتیکی، تنوع زیستی و تحقیقات ژنتیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش برای تشخیص وجود ویروس در داخل خلافکاران استفاده میشود. در این آزمایش، با استفاده از روش تکثیر ژنتیکی، DNA ویروس HIV در نمونه خون شناسایی میشود.
آزمایش P24
آزمایش p24 یکی از روش‌های مورد استفاده در تشخیص بیماری ایدز است. این آزمایش برای تشخیص وجود آنتی‌ژن p24، یک پروتئین که توسط ویروس ایدز تولید میشود، در نمونه خون به کار می‌رود.
پروتئین p24 در هنگام عفونت با ویروس ایدز، در مقدار بالا در خون و سایر اندام‌های بدن ظاهر میشود. لذا با تست و شناسایی این پروتئین در نمونه خون، می‌توان به وجود عفونت با ویروس ایدز پی برد.
از آزمایش P24 برای تشخیص وجود ویروس در مرحله اولیه عفونت بکار می‌رود. در‌واقع در این آزمایش، آنتی‌بادی‌ها به ویروس HIV و آنتی‌ژن‌های P24 (آنتی‌ژنی که در مرحله اولیه عفونت HIV تولید میشود) تست می‌شوند.
آزمایش CD4
آزمایش CD4 یکی از روش‌های تشخیصی برای اندازه‌گیری تعداد سلول‌های CD4+ در خون است. CD4، نوعی پروتئین است که در سطح سلول‌های دفاعی مانند لنفوسیت‌های T-helper و قسمتی از سیستم ایمنی بدن تولید میشود. به عبارت دیگر این آزمایش برای اندازه‌گیری تعداد سلول‌های CD4 که سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند، به کار می‌رود. CD4 سلول‌ها در بیماران مبتلا به ایدز معمولاً کمتر از حد نرمال می‌باشند.
به طور کلی، تعیین نوع آزمایش برای شخصی خاصی بستگی به وضعیت ویروس HIV در بدن، نوع عفونت و دوره زمانی آن دارد. از این رو پزشک شما قادر خواهد بود به شما توصیه‌های لازم را در این زمینه ارائه دهد.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی انواع آزمایش ایدز پرداختیم و گفتیم چه افرادی به این آزمایش‌ها نیاز دارند. بیماری ایدز یک بیماری شایع و خطرناک است که به وسیله ویروس اچ آی وی منتقل میشود. ویروس اچ آی وی با تخریب سلول‌های CD4+ در بدن، سیستم ایمنی فرد را ضعیف کرده و باعث افزایش شدید در میزان حملات و بیماری‌های دیگر میشود. آزمایش تشخیص ایدز برای تشخیص وجود ویروس اچ‌آی‌وی در بدن انجام میشود. در آزمایش ایدز، نمونه خون برای شناسایی آنتی‌بادی‌های ویروس اچ آی وی بررسی میشود. انجام به موقع آزمایش و تشخیص این بیماری در درمان آن نقش مهمی دارد.